Met een drukpers de oceaan over

Ergens op de bodem van de Stille Oceaan liggen nog de restanten van een Nederlandse drukpers, overboord gegooid in 1824 toen op het schip dat de pers vervoerde muiterij uitbrak. Het is een van de vele markante lotgevallen rondom boeken en boekhandel in het voormalige Nederlands-Indië die Lisa Kuitert in dit boek op aanstekelijke wijze onder de aandacht brengt.

Werd in de kolonie dan gelezen? Waren er dan uitgevers, boekhandels, drukkerijen? Ja, heel veel zelfs. Geschreven op palmbladeren, gekerfd in houtblokken of ge(steen)drukt met inkt van de damarboom: in de koloniale geschiedenis waren boeken belangrijk. Zakenmensen en idealisten uit Nederland trotseerden talrijke gevaren zoals tijgers, kannibalen en schipbreuk, maar ook censuur om in de lange negentiende eeuw de reis te maken naar de Oost en daar een boekhandelsbedrijf op te zetten. Zij namen Indonesiërs in dienst die zo het vak leerden en vervolgens zelf een bedrijf begonnen. En dan blijkt dat boeken geen neutrale goederen zijn, maar dat de boekcultuur sterk heeft bijgedragen aan de opkomst van de onafhankelijkheid van Indonesië.

Lisa Kuitert publiceert regelmatig over boeken en uitgeverijen, in tijdschriften en kranten. Recente boeken van haar hand zijn Het boek en het badwater, over de betekenis van papieren boeken en (in samenwerking) De zin van het lezen, over het leesgedrag van Lucebert. Zij is als hoogleraar Boekwetenschap verbonden aan de Universiteit van Amsterdam.

Dit boek is mede mogelijk gemaakt met financiële steun van het Amsterdams Universiteitsfonds (www.auf.nl).