Omkijken

Op 8 oktober 1942 werd het gezin Pais – vader, moeder, zoon en dochter – in de gemeente Barneveld gearresteerd. Gemoord, gestolen of tegen het verkeer in gereden hadden zij niet. Maar het was al erg genoeg dat ze bestonden en daar moest een eind aan worden gemaakt. Uit het leven van Arie Pais is Barneveld niet meer weg te denken.
Het gezin heeft de nachtmerrie overleefd en wilde zodra het weer mogelijk was terugkeren naar de vorige wereld. Maar alleen de stad was er nog – grotendeels. Ze deden hun best, ieder van hen. Omkijkend naar de eerste jaren na die nachtmerrie groeit bovenal de bewondering van Arie Pais voor zijn ouders, die wilden dat hun kinderen een normaal leven zouden krijgen. Dit boek is het verslag van zijn leven.
In de stad ging Pais weer naar school, en daarna naar de universiteit, waar hij student is geweest en – veel later – zelfs docent. Maar hij begreep dat er van een overlevende meer mocht worden verwacht, dat hij moest meehelpen aan een wereld zonder nachtmerries.
De politiek zou die betere wereld een stapje dichterbij kunnen brengen. Een kleine vier jaar is hij minister geweest – te kort om de wereld te veranderen, maar lang genoeg om een enkel accent van blijvende betekenis te helpen zetten. Aan het eind van het verhaal permitteert Pais zich nog een kanttekening over Nederlands Europa.

Arie Pais (1930) studeerde economie en werd in 1977 de eerste naoorlogse liberale minister van Onderwijs. Na zijn ministerschap was hij een klein jaar Eerste Kamerlid en vervolgens vicepresident van de Europese Investeringsbank.