Alexander Münninghoff te gast bij Buitenhof: ‘Rusland is niet de tegenstander’

Alexander Münninghoff, de auteur van de veelgeprezen autobiografie De stamhouder, schoof gisteravond aan bij televisieprogramma Buitenhof. Naar aanleiding van de recente escalaties in de betrekkingen tussen Rusland en de Verenigde Staten sprak Münninghoff over de manier waarop de twee grootmachten elkaar nog altijd misvatten, waardoor het vaak misgaat met de wederzijdse communicatie. Behalve schrijver is hij ook bekend als Ruslandkenner en oud-correspondent in Moskou.

Hoewel de spanningen tussen Rusland en de VS de afgelopen tijd hoog zijn opgelopen, ziet Münninghoff de meest recente ontwikkelingen tussen Rusland en de VS als bemoedigend. Zo heeft Poetin zijn staf verzocht om zich minder agressief jegens de VS te uiten. ‘Zowel Poetin als Trump is bang voor escalatie,’ vertelde de auteur aan presentator Pieter Jan Hagens. ‘Men heeft zich nu gerealiseerd dat ze dichterbij een wereldoorlog zijn gekomen dan in de tijd van Cuba. Daardoor is de situatie verbeterd.’ Toch vindt Münninghoff dat de Russen niet goed worden begrepen door westerlingen. Er wordt volgens hem nog niet voldoende nagedacht over de manier waarop er wordt gereageerd op Russische acties. ‘We zien nog niet in dat we niet goed weten met wie we praten.’

De miscommunicatie tussen het westen en de Russen komt volgens Münninghoff mede door het feit dat de psyche van het Russische volk sterk verschilt van de onze. De oorzaak daarvan zoekt hij in de geschiedenis. Zo is het christendom in het westen omarmd door het volk terwijl het de Russen werd opgelegd, en is de scheiding van de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke machten in Rusland nooit aan de orde geweest. Het gevolg is dat men in Rusland angstvallig tegen democratie aankijkt. ‘Russen associëren democratie vooral met chaos en onbeheersbare onrust,’ verklaarde de auteur. ‘Rusland is het tegendeel van een democratische staat en zal dat ook blijven.’ Münninghoff pleit er echter voor om ondanks de verschillen Rusland beter te leren begrijpen. ‘Rusland is niet de tegenstander,’ zei hij tot slot.

Münninghoff deelde in de uitzending tevens zijn kijk op onder andere de annexatie van de Krim, de MH17-ramp en de recente gifgasaanval in Syrië. Klik hier om het volledige fragment van Buitenhof terug te kijken.

De stamhouder verscheen in 2014 bij Uitgeverij Prometheus en werd een onmiddellijke bestseller. Het boek won de Libris Geschiedenisprijs en de Littéraire Witteprijs en werd genomineerd voor de ECI-literatuurprijs. De vertaalrechten werden onder andere verkocht aan Frankrijk, Duitsland en Tsjechië, en dit jaar beginnen de opnames van een Nederlandse dramaserie op basis van het boek. Eind maart dit jaar verscheen de tweeëntwintigste druk van De stamhouder.

Over De stamhouder:

Ik ben geboren op 13 april 1944 in Posen, een oude Poolse stad die eeuwenlang Poznań werd genoemd. Maar toen ik er geboren werd, te midden van bombardementen die het einde der tijden leken aan te kondigen, was dit Posen een Duitse stad vanwaaruit Hitler-Duitsland zijn Heerestruppen naar de Sovjet-Unie had gestuurd en die nu de verminkten, de gewonden, de doden en een onafzienbare stoet vluchtelingen terugkreeg.

Mijn familie had deel aan dat drama. Over hen gaat dit boek. En over de gevolgen van de oorlog. Over een sluwe grootvader, die op spectaculaire wijze een van de rijkste mensen van Letland was geworden, maar twee dagen voordat de oorlog uitbrak met zijn Russische vrouw en vier kinderen, met achterlating van al zijn bezittingen, moest vluchten naar Nederland. Over een naïeve vader, die aan het Oostfront, in het uniform van de Waffen SS, uit idealisme tegen de Sovjets vocht en vervolgens in Nederland ten onder ging. Over een moeder, die na de scheiding naar Duitsland vluchtte en mijn moeder niet mocht zijn. En over mij, de kleinzoon, de zoon, de stamhouder.

Alexander Münninghoff (Poznań, 1944) is journalist en Ruslandkenner. Hij is winnaar van de Prijs voor de Dagbladjournalistiek en auteur van Tropenjaren in Moskou (1991), over zijn tijd als correspondent in de Sovjet-Unie. De stamhouder is autobiografisch en berust op feiten en familieverhalen.

‘Een overweldigend boek, geschreven met beheerste passie en subtiele humor. Ik heb het ademloos uitgelezen.’ Anna Enquist