Ellen Pasman was onlangs te gast bij radioprogramma Nooit Meer Slapen op NPO Radio 1 om te vertellen over haar recent verschenen boek over de toeslagenaffaire: Kafka in de rechtsstaatPasman zegt dat ze tijdens het schrijven steeds van de ene verbazing in de andere viel: ‘Na alles wat erover gezegd is en geschreven, duik je toch weer allemaal nieuwe stukken op en krijg je een steeds grimmiger beeld.’

Deze zaak heeft de interesse van Pasman gewekt toen ze op tv zag dat de voorzitter van de commissie-Donner, adviescommissie uitvoering toeslagen, met een soort gelatenheid zei ‘dat er tegen institutionele vooringenomenheid eigenlijk niet zo veel te doen zou zijn’. Toen vroeg ze zich af hoe dit zo gezegd kon worden terwijl er duidelijk in de wet staat dat institutionele vooringenomenheid helemaal niet mag. Haar onderzoek resulteerde in een duidelijke analyse van deze pijnlijke affaire.

 

U luistert het gesprek tussen Pieter van der Wielen en Ellen Pasman hier terug.


Over Kafka in de rechtsstaat:

‘Wie een dergelijk proces heeft, heeft het eigenlijk al verloren,’ aldus de roman Het proces van Franz Kafka uit 1925. Dat gevoel hebben de ouders in de kinderopvangtoeslagaffaire een eeuw later ook ervaren. Zij werden doelwit van de fixatie van de overheid onder de kabinetten-Rutte op bestrijding van fraude met toeslagen. Dat ging heel ver: ook degenen die geen fraude hadden gepleegd, moesten de toeslag waarop zij recht hadden terugbetalen. De reden kwamen ze niet te weten.
Hoewel de wet geen onverbiddelijke terugvordering voorschreef, interpreteerde de rechter dat wel zo. Die leesfout werd vele gezinnen fataal. Er was niemand die echt naar hen luisterde, totdat een paar journalisten en Kamerleden zich erin verdiepten. Als zij dat niet hadden gedaan, dan zou de kwestie waarschijnlijk nooit aan het licht zijn gekomen. Het kabinet zelf was niet van plan om de misstand te openbaren, en evenmin om de aangerichte schade, die inmiddels in de miljarden loopt, te herstellen.

Wat er misging met de kinderopvangtoeslagen is geen toeval, maar een symptoom van de jarenlange verwaarlozing van de rechtsstaat. Kafka een eeuw later: hoe politiek, bestuur en de landsadvocaat de argeloze burger mangelden, en de rechter dat pas na tien jaar doorhad.


Ellen Pasman (1958) is sinds 1987 advocaat in Amsterdam. Zij stond Willem Oltmans bij in zijn zaak tegen de Nederlandse staat, waarover ze in 2002 het boek Oud zeer publiceerde.

Ook interessant



‘Als Rusland wint’ besproken in de media

‘Als Rusland wint’ besproken in de media

Gisteren verscheen bij uitgeverij Prometheus het nieuwe boek van hoogleraar internationale politiek Carlo Masala: Als Rusland wint. Een scenario. In dit compacte, maar scherpe boek schetst Masala een hypothetisch toekomstbeeld.…

Lees verder >
Emma Zuiderveen door LINDA geïnterviewd over debuutroman ‘De rest is naakt’

Emma Zuiderveen door LINDA geïnterviewd over debuutroman ‘De rest is naakt’

Dinsdag 1 april verscheen bij uitgeverij Prometheus de debuutroman De rest is naakt van Emma Zuiderveen. In haar roman onderzoekt Zuiderveen wat er kan gebeuren als je weigert je verdriet…

Lees verder >
‘ReinAard’ van Tom Lanoye ontvangt lovende recensies

‘ReinAard’ van Tom Lanoye ontvangt lovende recensies

Vorige week verscheen ReinAard, een fantastische moderne hervertelling van Van den vos Reynaerde door Tom Lanoye. De pers reageerde enthousiast op deze langverwachte publicatie en inmiddels verschenen er al tal…

Lees verder >
Nieuwe thriller ‘Het huis met de palm’ van Esther Verhoef verschenen

Nieuwe thriller ‘Het huis met de palm’ van Esther Verhoef verschenen

Vandaag is de langverwachte thriller Het huis met de palm van Esther Verhoef verschenen. Dit nagelbijtend spannende verhaal speelt zich af in mondain Amsterdam-Zuid, een vervallen Frans jachtslot en zonovergoten…

Lees verder >
‘Zwarte september’ van Sandro Veronesi besproken in de Volkskrant en **** in De Standaard

‘Zwarte september’ van Sandro Veronesi besproken in de Volkskrant en **** in De Standaard

Zwarte september, de nieuwe roman van Sandro Veronesi, verscheen op vrijdag 7 maart. De roman neemt je mee naar het Italië in de zomer van 1972. Vorige week werd Zwarte…

Lees verder >
De verschijning van ‘Uit eten in Amsterdam’ van Maarten Hell & Charlotte Kleyn

De verschijning van ‘Uit eten in Amsterdam’ van Maarten Hell & Charlotte Kleyn

Afgelopen vrijdag vond in Hotel De Goudfazant de feestelijke boekpresentatie plaats van Uit eten in Amsterdam, een boek over vier eeuwen culinaire cultuurgeschiedenis in de stad. Historici Maarten Hell en…

Lees verder >
‘De bandagist’ van Marente de Moor besproken in HP/De Tijd en Nieuwsweekend

‘De bandagist’ van Marente de Moor besproken in HP/De Tijd en Nieuwsweekend

Vorige week verscheen De bandagist, de nieuwe roman van Marente de Moor, en werd gelijk uitgebreid besproken in HP/De Tijd en in de boekenrubriek van Nieuwsweekend. Volgens Arjan Peters (HP/De…

Lees verder >
‘Grace’ besproken in de Volkskrant en getipt in AD MEZZA

‘Grace’ besproken in de Volkskrant en getipt in AD MEZZA

Vorige week werd Grace van Paul Lynch getipt in AD MEZZA en besproken in de Volkskrant. In Grace beschrijft Paul Lynch de Grote Hongersnood in 19de-eeuws Ierland. Volgens Hans Bouman…

Lees verder >