‘Engelen uit Europa’ besproken in de Groene Amsterdammer

Op 11 augustus werd Engelen uit Europa van Hans van der Jagt besproken door Jos Palm in De Groene Amsterdammer.

Palm noemt Engelen uit Europa een grondige biografie over politicus en staatsman Alexander Idenburg. ‘[Het] legt internationale verbanden in de aanloop naar de dekolonisatie, en portretteert de hoofdpersoon vooral als een anticiperend paternalistisch bestuurder die af en toe sympathiek dreigt te worden – bijvoorbeeld als hij niet wil dat elke inlander meteen voor hem op de knieën valt.‘

Lees hier het stuk in De Groene Amsterdammer terug.

Imperialisme en moraal: lijkt een tegenstelling. Militair geweld en kolonisatie gaan moeilijk samen met sociaal beleid en progressieve democratische ideeën. Toch geloofde een voorhoede van Europese bestuurders en intelligentsia rond 1900 heilig in deze paradox. Deze ‘ethici’ probeerden het koloniale systeem van binnenuit te hervormen.

Gouverneur-generaal en minister A.W.F. Idenburg was de opmerkelijke belichaming van het Nederlands ‘ethisch-imperialisme’. Vooruitstrevende idealen over democratie, economische welvaart en zelfstandigheid voor Nederlands-Indië en Suriname vielen samen met hard militair ingrijpen, behoudzucht en internationale machtspolitiek.

De latere Indonesische schrijver Pramoedya Ananta Toer gaf Idenburg de ironiserende bijnaam ‘het engelengezicht van Europa’. De zachtmoedige antirevolutionair Idenburg stond symbool voor de dubbele moraal van goedbedoelende bestuurders uit Europa. Zijn beleid vormde de prelude op een bloedige onafhankelijkheidsoorlog die hij juist had willen voorkomen.

Hans van der Jagt is historicus. Hij promoveerde aan de Vrije Universiteit Amsterdam en is gespecialiseerd in de geschiedenis van het kolonialisme en de geopolitieke verhoudingen. Hij werkte als universitair docent aan de Universiteit Utrecht en als adviseur bij het ministerie van Defensie. Thans is hij werkzaam bij de Adviesraad Internationale Vraagstukken.