Interview Andreas Kinneging in het ND
Vandaag verscheen een interview met Andreas Kinneging in het Nederlands Dagblad naar aanleiding van zijn nieuwe boek De onzichtbare Maat. In het interview legt hij het uitgangspunt van het boek nog eens uit. Zijn kritiek op de Verlichting en de Romantiek – en de denkwijzen die hieruit zijn ontstaan en tot de dag van vandaag doorwerken – bestaat voornamelijk uit het gebrek van beide stromingen om hogere en universele waarden in te zien. We denken en kijken niet verder dan tot onze directe menselijke ervaring, en verliezen zodoende universele maatstaven uit het oog:
‘ Zowel de Verlichting als de Romantiek is in de uiterste consequentie nihilistisch. Als ik studenten vraag of er een absolute maatstaf is voor goed en kwaad zeggen ze bijna altijd nee. Maar vrijheid en gelijkheid dan, vraag ik vervolgens. Ja, die zijn wel absoluut, vinden ze. Maar dat klopt niet wanneer je Verlichting en Romantiek consequent doordenkt. De Verlichting leidt uiteindelijk tot sciëntisme, het geloof in de wetenschap. Daarin bestaan geen waarden. Voor een romanticus bestaan absolute waarden uiteindelijk ook niet, want het gaat erom wat het individu vindt of voelt. Maar de waarheid is niet relatief (…) wij kennen als mens niet de hele waarheid. Dat is omdat we een wezen in het midden zijn. Wij staan als mens tussen de absolute kennis van waarheid en onwetendheid. Wie zegt dat de absolute waarheid niet bestaat maakt de mens tot maat. De waarheid is een transcendent aspect van de wereld waarnaar de mens zich heeft te richten.’
U leest het gehele interview hier terug.
Over De onzichtbare Maat:
Mateloosheid. Dat is hét kenmerk van de moderne tijd. Die staat daarmee haaks op de grote Europese Traditie, die teruggaat op Athene en Jeruzalem. Want in die Traditie gaat het om de juiste Maat, maathouden, maatvoering, matigheid. De kerngedachte is dat de juiste Maat te vinden is in de werkelijkheid, al is ze niet zichtbaar. Men moet er oog voor hebben. Er is een juiste maat in kleding, een juiste maat in eten en drinken, een juiste maat in werken en ontspannen, in vreugde en verdriet, in vrijheid en gelijkheid, ja, in alles. Tact is een vorm van maatvoering. Redelijkheid is dat ook. Goed en kwaad zijn uiteindelijk niets anders dan maat houden.
Dit inzicht, deze wijsheid, is weggevaagd door de ideologieën van de Verlichting en de Romantiek, die de moderne wereld domineren. Het zijn beide ideologieën van de oneindigheid, dat wil zeggen mateloosheid. De Verlichting zoekt het heil in de eindeloze economische en technologische vooruitgang, de oneindige bevrediging van de begeertes. De Romantiek zoekt het geluk in eindeloos experimenteren en de eindeloze introspectie, op zoek naar het oneindige Zelf.
Het gevolg is een wereld die uit het lood is geslagen en een mens die niet weet waar hij het zoeken moet. Terwijl het zo eenvoudig is: de juiste Maat.
Onze voorouders wisten het. Wij zijn het vergeten. Dit boek stoft de Traditie af en brengt haar weer tot leven.
Prof. dr. Andreas Kinneging (1962) is hoogleraar rechtsfilosofie aan de Universiteit Leiden. Met zijn boek Geografie van goed en kwaad won hij de Socrates Wisselbeker voor het beste filosofieboek van 2006.
