Afgelopen zaterdag verscheen er in de Volkskrant een interview met auteur en econoom Bas van Bavel naar aanleiding van zijn recent verschenen boek De onzichtbare hand. Een belangrijk werk over de opkomst en neergang van vrije markteconomieën door de eeuwen heen. Van de vroegmiddeleeuwse bloeitijd van Irak, de Italiaanse steden ten tijde van de Renaissance tot de Gouden Eeuw van Antwerpen en de wereld van nu. In gesprek met journalist Koen Haegens vertelt de auteur in het bijzonder over de toenemende koopkracht in Nederland en de gevaren van de alsmaar groter wordende kloof tussen de armen en rijken.

Ondanks het feit dat de huidige Nederlandse economie met meer dan drie procent per jaar aan het groeien is, stelt Bas van Bavel dat de markt uiteindelijk zal bezwijken onder groeiende ongelijkheid in vermogen. Net als andere vrijmarkteconomieën uit het verleden volgen wij ‘dezelfde fatale cyclus van opkomst, bloei – en verval.’ En dit verval is niet te wijten aan invloed van buitenaf. ‘De markt helpt zichzelf om zeep.’

Van Bavel legt uit dat markten aanvankelijk nog meer groei genereren: ‘Ze belonen initiatief en ondernemerschap en stimuleren arbeidsdeling. Maar markten zorgen tegelijkertijd voor groeiende ongelijkheid in vermogen. Dat is het moment dat rijke elites, zoals de Hollandse regenten, de markt gaan kapen.’ De rijke elites krijgen vervolgens twee van de drie productiefactoren in handen. Een gevaarlijk scenario: de rest van de bevolking blijft dan enkel achter met haar vermogen arbeid te leveren. Dit maakt deze groep buitengewoon afhankelijk.

Het toekomstbeeld dat Van Bavel schetst is volgens hemzelf echter niet onvermijdelijk: ‘Het is nog niet te laat, maar dan moeten we nu wel heel snel in beweging komen.’

Lees hier het volledige interview met Bas van Bavel.


Over De onzichtbare hand:

Het is een sprookje dat onze markteconomie een onmisbare voorwaarde voor welvaart en rechtsstaat is. Dat weet de internationaal gezaghebbende Nederlandse economisch historicus Bas van Bavel onweerlegbaar aan te tonen. Hij toetst de abstracte beweringen van de economen genadeloos aan de historische werkelijkheid. De vrije markt, die aanvankelijk breed werd omarmd, blijkt na enige tijd de welvaartsgroei juist te remmen: nieuwe economische elites veroveren met hun rijkdom politieke en juridische macht en sluiten nieuwkomers buiten. De ongelijkheid neemt toe, investeringen nemen af. Zo ging het tijdens de vroegmiddeleeuwse bloeitijd van Irak, in de Italiaanse steden ten tijde van de Renaissance, en ook in de Gouden Eeuw van Antwerpen en Amsterdam. En in onze tijd zal het niet anders zijn. Door ons vast te ketenen aan het Angelsaksische marktmodel hebben we onze eigen mogelijkheden om een neergaande cyclus te stuiten ernstig beknot.

‘[Van Bavel schetst] een verhaal van opkomst en neergang waarin, net als in de Griekse tragedies, de elementen die de hoofdrolspelers grootsheid brachten hen uiteindelijk ook in de afgrond doen storten.’
Branko Milanović, auteur van Wereldwijde ongelijkheid

Bas van Bavel (1964), opgeleid als historicus, is faculteitshoogleraar transities van economie en samenleving aan de Universiteit Utrecht. Hij schreef het boek Manors and Markets, over de sociaal-economische geschiedenis van de Nederlanden in de Middeleeuwen, en talrijke artikelen over marktontwikkeling, ongelijkheid en welvaartsgroei, meestal vanuit een langetermijnperspectief. Daarnaast geeft hij leiding aan Instituties voor Open Samenlevingen, een van de multidisciplinaire speerpunten van de Universiteit Utrecht.

 

 

Ook interessant



‘Alles gaat op vroeger terug’ van Annet Mooij op de longlist van de Boon 2025

‘Alles gaat op vroeger terug’ van Annet Mooij op de longlist van de Boon 2025

Annet Mooij maakt met haar vorig jaar verschenen biografie van Ischa Meijer, Alles gaat op vroeger terug, kans op de Boon 2025. De longlist met daarop vijftien geselecteerde titels in…

Lees verder >
Esther Jansma benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw

Esther Jansma benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw

Uitgeverij Prometheus feliciteert Esther Jansma met haar benoeming tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Burgemeester Sharon Dijksma (Utrecht) reikte het lintje afgelopen zaterdag uit, bij de intieme…

Lees verder >
Kader Abdolah en Sana Valiulina te gast bij OVT

Kader Abdolah en Sana Valiulina te gast bij OVT

Afgelopen zondag waren Kader Abdolah en Sana Valiulina te gast in het Radio 1-programma OVT, beide auteurs gingen daar verder in op hun nieuwe boeken. Van Abdolah verscheen recent Zarathustra…

Lees verder >
Sytze van der Zee overleden

Sytze van der Zee overleden

Tot ons verdriet is op 5 november onze geliefde auteur Sytze van der Zee overleden. Sytze van der Zee was tot 1996 journalist, onder meer als correspondent voor NRC Handelsblad in Duitsland, Brussel…

Lees verder >
Boekpresentatie ‘Machtswoorden’ van Remieg Aerts, Coen Brummer en Gertjan Schutte

Boekpresentatie ‘Machtswoorden’ van Remieg Aerts, Coen Brummer en Gertjan Schutte

Op donderdag 14 november verschijnt bij uitgeverij Prometheus het boek Machtswoorden. Over schrijverschap en politiek in Nederland, onder redactie van Remieg Aerts, Coen Brummer en Gertjan Schutte. U bent van harte uitgenodigd…

Lees verder >
‘Ina’s Powerplan’ in de media

‘Ina’s Powerplan’ in de media

Op 24 oktober verscheen Ina’s Powerplan, van viervoudig wereldkampioen powerliften Ina Koolhaas Revers (77). Ze was onder andere te gast bij Tijd voor Max en Villa VdB en er verschenen…

Lees verder >
Karin Amatmoekrim wint de Nederlandse Biografieprijs 2024

Karin Amatmoekrim wint de Nederlandse Biografieprijs 2024

Op maandag 21 oktober ontving Karin Amatmoekrim de Nederlandse Biografieprijs 2024 voor haar biografie over Anil Ramdas, In wat voor land leef ik eigenlijk? De Nederlandse Biografieprijs wordt elke twee…

Lees verder >
‘Ondernemers in het wild’ van Olivier van Beemen vertaald naar het Frans en Duits

‘Ondernemers in het wild’ van Olivier van Beemen vertaald naar het Frans en Duits

Eerder dit jaar verscheen Ondernemers in het wild van onderzoeksjournalist Olivier van Beemen, over zijn onderzoek naar de organisatie African Parks. Een boek dat ook internationaal behoorlijk de aandacht trok,…

Lees verder >