Vandaag verscheen een interview met Jan Bor in het Nederlands Dagblad naar aanleiding van zijn nieuwe boek Modern modern, dat vandaag bij Uitgeverij Prometheus verschijnt. In het boek bespreekt de filosoof waarom hij vroeger de Verlichting verketterde maar nu juist omarmt en het als fundament van onze cultuur ziet.

‘We waren verward. Ik sta nog met mijn kleine teen in de oorlog, in shock door de Holocaust. De moderniteit heeft namelijk ook een ellendige kant die hiertoe kan leiden, door de beheersingsdrang en het mechanistische denken, waarin mens en maatschappij als een machine worden gezien. De moderniteit, die we op één lijn met de Verlichting plaatsten, wilden we niet (…) Maar door het verwerpen van de Verlichting spraken we onszelf tegen, want we deden juist een beroep op de vrijheid. Dat doen postmoderne filosofen ook: zij maken gebruik van de vrijheid die de Verlichting bracht en zien zichzelf als autonoom. De moderniteit is dus niet voorbij.’

De Verlichting is volgens Bor nog altijd actueel, het proces gaat immer door en is onbegrensd: ‘De Verlichting kun je zien als een voortdurend verzet tegen onderdrukkende tendensen in de samenleving. Dat betekent dat de Verlichting dus nooit voltooid is, het is werk in uitvoering (…) Wie anderen beperkt, is ­onderdrukkend bezig. Dat is dus geen ­vrijheid. Jouw vrijheid en uniciteit laat mijn ­vrijheid toe. Dat is een wonder, een ­mysterie.’

U leest het hele interview hier terug.


Over Modern modern:

De vraag in welke cultuur we leven houdt de gemoederen bezig. en de vraag naar urgentie wint, nu we vrijwillig – ja – onze gegevens op de digitale straat leggen en deze vervolgens worden gebruikt om ons gedrag te controleren. Een serieuze bedreiging voor onze vrijheid.

De postmoderne verwarring ligt intussen alweer achter ons. We bevinden ons nog steeds in de moderne cultuur. Gelukkig maar, want behalve bedreigingen biedt deze ook grote kansen. Om erachter te komen waarin het moderne ervan ligt, maakt Bor een wandeling door het hooggebergte van onze cultuur. De nadruk daarbij valt op de drie omwentelingen – in de filosofie, de kunsten en de fysica – die na 1900 hebben plaatsgevonden en die, alle drie, tot een update van onze moderne beschaving leidden. Vandaar de titel Modern modern.

De vrijheid die onze cultuur voorstaat zal steeds weer bevochten moeten worden. Dat is de geest van de Verlichting als het hart van de moderne cultuur.

Jan Bor (1946) is filosoof. Hij publiceerde onder meer De verbeelding van het denken, waarvan meer dan 100.000 exemplaren werden verkocht, Een (nieuwe) geschiedenis van de filosofie, Wat is wijsheid? en Mondriaan filosoof. In 2016 verscheen zijn laatste boek, OnZen.

‘Jan Bor is iemand die een kast vol filosofieboeken aan het praten krijgt.’

Wim Brands, VPRO Boeken

‘Jan Bor is een begeesterd spreker. Hij is beweeglijk – ook in zijn denken.’

Filosofie Magazine

‘Bor weet bij de lezer een authentieke filosofische ervaring op te roepen.’

NRC Handelsblad

Ook interessant



Eerste editie van de Mathieu Segers Lezing

Eerste editie van de Mathieu Segers Lezing

Afgelopen maandag 10 februari vond in Nieuwspoort de eerste Mathieu Segers Lezing plaats. De lezing is een eerbetoon aan Mathieu Segers, historicus en hoogleraar Europese geschiedenis en integratie. Met zijn…

Lees verder >
Overhandiging van ‘Daarom zijn boeren boos’ aan de minister van Landbouw

Overhandiging van ‘Daarom zijn boeren boos’ aan de minister van Landbouw

Afgelopen week hebben de auteurs Dick Veerman en Elske Gravesteijn van het boek Daarom zijn boeren boos een exemplaar overhandigd aan de minister van Landbouw, Femke Wiersma. Daarom zijn boeren…

Lees verder >
Uitgeverij Prometheus standaard afbeelding

Hans Werdmölder te gast bij Goedemorgen Nederland

Criminoloog en auteur Hans Werdmölder was afgelopen week te gast bij Goedemorgen Nederland om te praten over zijn boek Bolle Jos, een boek over het leven van crimineel Jos Leijdekkers, bekend…

Lees verder >
Uitgeverij Prometheus standaard afbeelding

‘Wolf’ van Lara Taveirne en ‘Hogere machten’ van Joost de Vries op longlist Libris Literatuur Prijs

Vanochtend werd de longlist voor de Libris Literatuur Prijs bekendgemaakt, met daarop twee romans die het afgelopen jaar bij Prometheus verschenen: Wolf van Lara Taveirne en Hogere machten van Joost…

Lees verder >
Esther Jansma overleden

Esther Jansma overleden

Vanochtend ontvingen wij het droevige bericht dat onze geliefde auteur, dichter en dendrochronoloog Esther Jansma is overleden. In november 2024 verscheen bij Prometheus haar elfde en laatste dichtbundel, We moeten…

Lees verder >
Uitgeverij Prometheus standaard afbeelding

‘Mordechai’ van Marcel Möring lovend besproken

De magistrale en grootse nieuwe roman van Marcel Möring kreeg lovende recensies in de media. Een greep: ‘Prachtig en meeslepend’ – Het Parool. Lees de hele recensie hier. ‘Met Mordechai heeft…

Lees verder >
Special van De Groene Amsterdammer over Alan Hollinghurst

Special van De Groene Amsterdammer over Alan Hollinghurst

De Groene Amsterdammer besteedde deze week ruim aandacht aan het unieke oeuvre van de ‘Britse chroniqueur’ Alan Hollinghurst, waarbij ook zijn nieuwe roman Onze avonden uitgebreid aan bod kwam. Zo…

Lees verder >
Philip Huff bij Buitenhof

Philip Huff bij Buitenhof

Philip Huff was te gast bij Buitenhof om te praten over zijn Gedichtenapotheek, een verzameling troostende en opbeurende gedichten. Of je nu lijdt aan een populistendepressie, nieuwsverdriet, stress, eenzaamheid of een…

Lees verder >