Interview Klaas van Berkel in de Volkskrant
Afgelopen maandag verscheen er een interview in de Volkskrant met Klaas van Berkel naar aanleiding van zijn nieuwe boek Een en al illusies.
In het interview legt van Berkel zijn idee ‘functionele illusies’ uit: ‘illusie kan ook heel mooie, prettige en nuttige dingen opleveren’:
‘Bijvoorbeeld de illusie dat de universiteit een academische gemeenschap is. In die verwachting ben ik echt teleurgesteld. Als geschiedschrijver van de Groningse universiteit nam ik kennis van de hooggestemde idealen waarmee hoogleraren en studenten tijdens de Duitse bezetting uitdrukking gaven aan hun verlangen naar een betere toekomst. Er werd gesproken over ‘de geest van Ter Apel’, een verwijzing naar de academische conferentie die daar in 1940 was belegd. Van dat elan was na korte tijd niet meer zoveel meer over. De huidige universiteit zie ik dan ook niet als academische gemeenschap.’
U leest het hele interview hier terug.
Over Een en al illusies:
De mens bouwt zijn bestaan op illusies. Maatschappelijk succes, wetenschappelijke kennis, vriendschap, een gemeenschap waar we bij horen, onze identiteit – vroeg of laat komen we erachter dat we ons een voorstelling hebben gemaakt van iets wat niet bestaat. En als we het niet zelf ontdekken, komt er wel een historicus die aantoont dat alles maar een illusie was. Klaas van Berkel is zo’n historicus. Gedurende zijn loopbaan heeft hij menigmaal zulke ‘ontdekkingen’ gedaan en in deze bundel zijn tien essays van zijn hand verzameld die rond deze thematiek cirkelen. Over een natuurfilosoof die dacht dat hij bevriend was met René Descartes, maar merkt dat die vriendschap niets waard is als de Fransman niet wil erkennen iets van anderen te hebben overgenomen; een zeventiende-eeuwse vernufteling die denkt dat hij in Rome iets tot stand kan brengen waartoe de Italianen zelf niet in staat zijn; een achttiende-eeuwse filosoof die waarschuwt tegen de zoektocht naar het onbekende Zuidland; een twintigste-eeuwse socioloog die de werkelijkheid achter de verschijnselen wil weergeven maar moet ervaren dat dat niet kan. Maar steeds blijft de vraag: als onze wereld op illusies berust, hoe komt het dan dat we op basis daarvan toch iets van beschaving hebben opgebouwd?
Klaas van Berkel (1953) studeerde geschiedenis en filosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen en was werkzaam in Utrecht, Heerlen, San Diego en Harvard. Hij is momenteel als hoogleraar geschiedenis verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen. Van zijn hand verschenen eerder bij Prometheus Academische illusies. De Groningse universiteit in een tijd van crisis, bezetting en herstel, 1930-1950 (2005) en De stem van de wetenschap. Geschiedenis van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, 1808-2008 (2 delen, 2008-2011).
