Joke J. Hermsen bespreekt Rosa Luxemburg in De Groene Amsterdammer: ‘Rosa Luxemburg was haar tijd ver vooruit’
Vandaag verscheen een uitgebreid artikel in De Groene Amsterdammer over het werk van Rosa Luxemburg, geschreven door Joke J. Hermsen en Brenda Ottjes. Vorige week verscheen bij Prometheus Het tij keren, waarin Hermsen het gedachtegoed van dezelfde auteur gebruikt om de hedendaagse democratie (en haar tekortkomingen) te duiden.
In het artikel wijzen Hermsen en Ottjes op het moderne karakter van het werk van Luxemburg: ‘Rosa Luxemburg was haar tijd ver vooruit. Ze kon zelf niet vermoeden dat haar inzichten verder reikten dan de geografische expansiedrift van het kapitalisme, maar ook de bijna onmogelijk te doorbreken dynamiek zou verklaren die leidt tot klimaatverandering, milieuvervuiling, de verkoop van privédata door bedrijven als Google en Facebook, de toename van flexwerk en het vercommercialiseren van zorg en onderwijs.’
Hermsen bepleit, net als in haar boek, dat Luxemburgs interpretatie van democratie onze hedendaagse problemen binnen het kapitalisme kan genezen: ‘Het zou de wind uit de zeilen van extremistische leiders kunnen halen, omdat er aan mensen een plek in de wereld wordt geboden, waardoor ze zich minder machteloos en ontheemd hoeven te voelen. Het is een vorm van directe democratie die zowel door Rosa Luxemburg als door Hannah Arendt in hun werk vurig werd bepleit. Het zou er mede aan kunnen bijdragen dat we niet opnieuw in ‘donkere tijden’ terechtkomen.’
U kunt het hele artikel hier teruglezen.
Over Het tij keren:
Denken begint met twijfelen en ‘nee’ durven zeggen. Denken is behalve kritische vragen stellen ook de draad spannen tussen verleden en toekomst, teneinde beter voorbereid te zijn op de mogelijkheden die in het heden verscholen liggen.
Rosa Luxemburg (1871-1919) en Hannah Arendt (1906-1975) waren beiden politieke denkers die vanuit hun kritische reflectie op het kapitalisme en de moderne consumptiemaatschappij voor meer politieke participatie van de bevolking pleitten.
‘Politieke kwesties zijn te serieus om alleen aan politici te worden overgelaten,’ meende Hannah Arendt.
Op 15 januari 2019 was het precies honderd jaar geleden dat Rosa Luxemburg werd vermoord. ‘Je zou willen geloven dat er nog hoop is voor een verlate erkenning van wie Rosa Luxemburg was,’ schreef Hannah Arendt in 1966.
In dit boek onderneemt Joke J. Hermsen een poging hiertoe. Ze vraagt zich ook af in hoeverre de inzichten van Luxemburg en Arendt ons behulpzaam kunnen zijn bij de transitie naar een meer duurzame, menselijke en solidaire samenleving.
Joke J. Hermsen (1961) is schrijver en filosoof. Tot haar essayistische werk behoort onder meer Stil de tijd (Jan Hanlo Essayprijs 2011), Kairos. Een nieuwe bevlogenheid (shortlist beste filosofieboek van 2014) en Melancholie van de onrust (essay van de Maand van de Filosofie 2017).
