In de nacht van donderdag 21 januari op vrijdag 22 januari was Margriet van der Heijden te gast bij het NPO Radio1 programma Focus, een nachtelijk programma over wetenschap. De aanleiding was de net verschenen dubbelbiografie die van der Heijden schreef over Paul Ehrenfest en Tatiana Afanassjewa. In de uitzending vertelt ze over de bijzondere levens van deze wetenschappers, hun internationale netwerk van natuurkundigen, over de successen en de tegenslagen en hun vriendschap met Albert Einstein.

U luistert de uitzending hier terug.


Over Denken is verrukkelijk:

Paul Ehrenfest groeide op in een joods middenstandsgezin in Wenen. Tatiana Afanassjewa kwam uit een welgestelde familie in Petersburg. Hun liefde voor de natuurwetenschappen bracht hen aan het begin van de twintigste eeuw bij elkaar en voerde hen naar Leiden.
Daar bouwde de wervelende Ehrenfest een enorm internationaal netwerk van natuurkundigen op. Afanassjewa werkte – noodgedwongen – vooral thuis tussen de kinderen aan de warmteleer en dacht na over meetkundeonderwijs en hoe je kinderen kunt ‘leren denken’. En terwijl Europa steeds duisterder werd, bloeide het lichte ‘Russische’ huis dat Afanassjewa had ontworpen op tot een oase voor denkers uit de hele wereld. Op de lange gastenlijst op de muur van de logeerkamer staan de namen van zestien Nobelprijswinnaars, onder wie Niels Bohr en natuurlijk Albert Einstein, Ehrenfests beste vriend.

De afgelopen jaren dook Margriet van der Heijden in archieven voor haar verhaal over Ehrenfest en Afanassjewa en over hun microkosmos, die uit elkaar viel toen Hitler in 1933 aan de macht kwam. In Engeland hoorde Einstein, op de vlucht, hoe Ehrenfest zich van het leven had beroofd. Afanassjewa moest verder zonder haar professor die ‘dansend voor het schoolbord’ de natuurkunde betoverend had gemaakt.


Margriet van der Heijden is deeltjesfysicus, opgeleid bij cern bij Genève en wetenschapsjournalist. Ze schrijft over wis- en natuurkunde voor vooral nrc Handelsblad, schreef non-fictiekinderboeken zoals De wiskundetrompet en geeft les aan Amsterdam University College.

Ook interessant



‘Grace’ besproken in de Volkskrant en getipt in AD MEZZA

‘Grace’ besproken in de Volkskrant en getipt in AD MEZZA

Vorige week werd Grace van Paul Lynch getipt in AD MEZZA en besproken in de Volkskrant. In Grace beschrijft Paul Lynch de Grote Hongersnood in 19de-eeuws Ierland. Volgens Hans Bouman…

Lees verder >
‘Hogere machten’ van Joost de Vries op de shortlist van de Libris Literatuur Prijs 2025

‘Hogere machten’ van Joost de Vries op de shortlist van de Libris Literatuur Prijs 2025

Joost de Vries maakt met zijn vorig jaar verschenen roman Hogere machten kans op de Libris Literatuur Prijs 2025. Volgens de jury is Hogere machten ‘zonder twijfel, Joost de Vries’…

Lees verder >
‘Sprakeloos’ van Tom Lanoye op nummer 5 in de Boekentop 50 van NRC

‘Sprakeloos’ van Tom Lanoye op nummer 5 in de Boekentop 50 van NRC

  Sprakeloos van Tom Lanoye staat op de 5de plaats in de lijst van de beste 50 Nederlandstalige boeken van de 21ste eeuw. De lijst werd samengesteld door de boekenredactie…

Lees verder >
Een interview met Dick Veerman in Trouw

Een interview met Dick Veerman in Trouw

Afgelopen woensdag verscheen er in Trouw een interview met Dick Veerman, Foodlog-hoofdredacteur en auteur van Daarom zijn boeren boos. Zijn boek biedt een brede en ook historische analyse van de…

Lees verder >
Joris Van Bladel te gast bij OVT en in gesprek met Knack

Joris Van Bladel te gast bij OVT en in gesprek met Knack

Afgelopen zondag was Joris Van Bladel te gast bij OVT om te praten over zijn nieuwe boek Land van het grote sterven: Hoe Rusland de westerse logica tart. In de…

Lees verder >
Astrid Roemer op longlist van de International Booker Prize 2025

Astrid Roemer op longlist van de International Booker Prize 2025

Over de gekte van een vrouw, in het Engels verschenen als On a Woman’s Madness, van Astrid Roemer maakt kans op de International Booker Prize. De International Booker Prize is…

Lees verder >
Wouter van Oorschot over Bob Dylan

Wouter van Oorschot over Bob Dylan

Op 20 februari 2025 was de Nederlandse release van A Complete Unknown, een biografische dramafilm over Bob Dylan, geregisseerd door James Mangold. De film vertelt het verhaal van de jonge…

Lees verder >
‘We moeten ‘misschien’ blijven denken’ van Esther Jansma genomineerd voor Herman de Coninckprijs

‘We moeten ‘misschien’ blijven denken’ van Esther Jansma genomineerd voor Herman de Coninckprijs

Zojuist werd bekendgemaakt dat de dichtbundel We moeten ‘misschien’ blijven denken van Esther Jansma (1958-2025) is genomineerd voor de Herman de Coninckprijs. Deze prijs is de belangrijkste Vlaamse onderscheiding voor…

Lees verder >