Media in de rij voor ‘Bier voor Afrika’ van Olivier van Beemen

De media buitelden dit weekend over elkaar heen om aandacht te schenken aan Bier voor Afrika, het nieuwe boek van Olivier van Beemen, dat afgelopen zaterdag verscheen. Zo was het boek meerdere malen het openingsonderwerp van het Radio 1-journaal en verschenen er artikelen over in onder andere NRC Handelsblad, Het Parool, Algemeen Dagblad, Follow the Money, Noordhollands Dagblad en op nos.nl en nu.nl. In Trouw verscheen een interview met Van Beemen.

In het vervolg op zijn veelgeprezen Heineken in Afrika komt Van Beemen met veel nieuwe onthullingen over de schaduwkant van Heinekens enorme succes in Afrika. De biergigant maakt er miljarden winst, maar de bedrijfsvoering gaat gepaard met structurele misstanden als prostitutie, kinderarbeid en banden met corrupte regeringen. Toch is het boek geen kruistocht tegen Heineken, maar fungeert het als een rigoureus onderzoek naar de problemen waar een multinational in Afrika tegenaan loopt.

In NRC Handelsblad weidde Van Beemen zaterdag uit over een van de grootste problemen rondom Heinekens Afrikaanse bedrijfsvoering, namelijk de inzet van duizenden promotiemeisjes in volksbarretjes en cafés. Deze promotiemeisjes worden veelvuldig lastiggevallen en betast, en veel van hen gaan tegen betaling naar bed met klanten. ‘Bovendien zetten ook medewerkers van het agentschap en Heineken zelf de vrouwen onder druk om met hen naar bed te gaan,’ verklaarde Van Beemen. ‘Maar dan zonder betaling.’ De meisjes kampen ook met andere problemen: onderbetaling, geen vergoeding van medische kosten en verplicht meedrinken.

Van Beemen sprak over dezelfde problematiek in het interview met Trouw. Er werken in de Nigeriaanse hoofdstad Lagos mogelijk al meer dan duizend promotiemeisjes, vertelde hij. Volgens de auteur weet Heineken hoe ernstig het probleem is, maar is er nog steeds ‘weinig of niets veranderd’ in Afrika. Dat terwijl de zwaarste misstanden volgens hem juist in Afrika plaatsvinden. ‘Het zijn geen incidenten, maar structuren: het is de werkelijkheid van zakendoen in Afrika,’ stelt de auteur. ‘Maar zolang de buitenwacht niet kritisch is op Heineken, verandert er weinig bij het bedrijf.’

Zelf verklaart Heineken dat de beschreven praktijken ‘volledig indruisen tegen waar ze als bedrijf voor staan’, en dat ze verdere stappen zullen zetten. Hieraan voegen zij toe dat de controle op de promotiemeisjes wordt bemoeilijkt door het feit dat zij voor externe bureaus werken.

Olivier van Beemen zal nog volop in de aandacht blijven. Zo zal hij binnenkort onder andere te gast zijn bij praatprogramma Pauw op NPO 1 en radioprogramma OVT op NPO Radio 1. Ook zal Follow the Money de komende tijd een aantal door hem geschreven rapportages over Heineken plaatsen.

Over Bier voor Afrika:

‘Maak er geen kruistocht van, daar ben je veel te jong voor,’ waarschuwde Heineken-topman Jean-François van Boxmeer de auteur tijdens hun eerste ontmoeting. Onderzoeksjournalist Olivier van Beemen beschouwde het als een aanmoediging nog dieper te graven, op zoek naar de Afrikaanse geheimen van de bierbrouwer.

Bier voor Afrika is een boek vol opzienbarende onthullingen en baanbrekende analyses die een nieuw licht werpen op de zakenwereld in Afrika. Het commerciële succesverhaal van Heineken gaat gepaard met veelvuldige schendingen van de eigen gedragscode en internationale richtlijnen. De brouwer raakte betrokken bij oorlogsmisdaden, corruptie en benadeelt de lokale fiscus door geld weg te sluizen via geheimzinnige constructies. ‘We hebben geen keus,’ antwoordt Heineken. Maar is dat echt zo?

Dit nieuwe boek is het resultaat van vijf jaar onderzoek en uitvoerige gesprekken met de directie van Heineken. Het is een vervolg op het veelgeprezen Heineken in Afrika, dat werd genomineerd voor de Lira Scherpenzeel Prijs voor uitzonderlijke buitenlandjournalistiek en tot vragen in de Tweede Kamer en het Europees Parlement leidde. Engelse en Franse vertalingen zijn in de maak.

 Olivier van Beemen is onderzoeksjournalist en publiceert in onder meer NRC, Le Monde, De Correspondent en Follow the Money. Tussen 2002 en 2012 was hij correspondent in Frankrijk voor Het Financieele Dagblad, Elsevier en Knack.