Reportage over ‘Geen makke schapen’ bij Nieuwsuur
‘Het is een hardnekkig historisch beeld. Het beeld dat joden zich tijdens de Tweede Wereldoorlog slaafs naar de gaskamer hebben laten leiden. Het boek Geen makke schapen schetst een duidelijk ander beeld van het joods verzet. Een beeld van joden die persoonsbewijzen vervalsen, gevaarlijke koeriersdiensten verrichten en landverraders liquideren. Schrijver Martijn Katan hoefde voor de heldendaden niet ver te zoeken.’ Zo leidt presentator Eelco Bosch van Rosenthal de reportage over Martijn Katans nieuwste boek in.
Het NIOD gaat binnenkort onderzoek doen naar de mate van joods verzet. Katan maakte een schatting dat er vijf keer zoveel joden als niet-joden in het verzet zaten in Nederland:
‘Alles wijst erop dat er heel veel joden in het verzet zaten van wie niemand ooit iets heeft geweten. Zelfs de namen die we kennen — dat leidt al tot een percentage dat twee keer zo hoog is als van de Nederlanders gemiddeld. Dus er waren meer joden relatief in het verzet dan andere Nederlanders en misschien wel heel veel meer. Dat moet nodig onderzocht worden.’
U kijkt deze aflevering hier terug.
Over Geen makke schapen:
Wie van mijn joodse familieleden heeft zich in de oorlog actief verzet? Martijn Katan vroeg zich dat af en ging op onderzoek. Tot zijn verbazing vond hij er maar liefst tien. Zijn vader Richard Katan die ausweisen vervalste, Hans Katan die het gebruik van pistolen en bommen niet schuwde, Mol Valk die een geheime boekhouding bijhield en boze Wehrmachtofficieren tot de orde riep, en nog zeven anderen. Ze voorzagen onderduikers van papieren en geld, brachten geallieerde soldaten in veiligheid en liquideerden gevaarlijke verraders.
Katan reconstrueert hun levens aan de hand van archieven, brieven, krantenberichten, foto’s en getuigenissen van overlevenden. Een inleidend hoofdstuk beschrijft het joodse verzet in Nederland in bredere zin. Het grote aantal verzetsmensen onder Katans verwanten blijkt geen uitzondering te zijn. De cijfers laten zien dat het percentage verzetsstrijders onder joden hoog was en vermoedelijk hoger dan onder Nederlanders in het algemeen. Veel meer joden dan tot nu toe werd gedacht lieten zich niet als makke schapen wegvoeren, maar vochten terug.
Martijn Katan is een zoon van joodse ouders die de oorlog overleefden dankzij hun moed, koelbloedigheid en een flinke dosis geluk. Katan is biochemicus, emeritus hoogleraar voedingsleer en columnist voor NRC Handelsblad. Hij schreef twee bestsellers over voeding: Wat is nu gezond? en Voedingsmythes.
