Shortlist Boerhaave Biografieprijs 2024 bekendgemaakt
De Boerhaave Biografieprijs is een driejaarlijkse prijs voor de beste Nederlandse biografie over een wetenschapper, ter beschikking gesteld door Rijksmuseum Boerhaave te Leiden. De winnaar ontvangt € 2500 en de originele Boerhaave-medaille met de beeltenis van Herman Boerhaave. Uit de 22 beschikbare titels uit de periode 2021-2023 selecteerde de jury een shortlist van vijf biografieën. Twee titels van Uitgeverij Prometheus zijn nog in de race:
Denken is verrukkelijk. Het leven van Tatiana Afanassjewa en Paul Ehrenfest van Margriet van der Heijden
Het volkomen geleerdenleven van Christiaan Snouck Hurgronje van Wim van den Doel.
Op 8 november wordt de winnaar bekendgemaakt.
De volledige shortlist vindt u hier.
Over Denken is verrukkelijk. Het leven van Tatiana Afanassjewa en Paul Ehrenfest:
Paul Ehrenfest groeide op in een joods middenstandsgezin in Wenen. Tatiana Afanassjewa kwam uit een welgestelde familie in Petersburg. Hun liefde voor de natuurwetenschappen bracht hen aan het begin van de twintigste eeuw bij elkaar en voerde hen naar Leiden.
Daar bouwde de wervelende Ehrenfest een enorm internationaal netwerk van natuurkundigen op. Afanassjewa werkte – noodgedwongen – vooral thuis tussen de kinderen aan de warmteleer en dacht na over meetkundeonderwijs en hoe je kinderen kunt ‘leren denken’. En terwijl Europa steeds duisterder werd, bloeide het lichte ‘Russische’ huis dat Afanassjewa had ontworpen op tot een oase voor denkers uit de hele wereld. Op de lange gastenlijst op de muur van de logeerkamer staan de namen van zestien Nobelprijswinnaars, onder wie Niels Bohr en natuurlijk Albert Einstein, Ehrenfests beste vriend.
De afgelopen jaren dook Margriet van der Heijden in archieven voor haar verhaal over Ehrenfest en Afanassjewa en over hun microkosmos, die uit elkaar viel toen Hitler in 1933 aan de macht kwam. In Engeland hoorde Einstein, op de vlucht, hoe Ehrenfest zich van het leven had beroofd. Afanassjewa moest verder zonder haar professor die ‘dansend voor het schoolbord’ de natuurkunde betoverend had gemaakt.
Margriet van der Heijden is deeltjesfysicus, opgeleid bij CERN bij Genève en wetenschapsjournalist. Ze schrijft over wis- en natuurkunde voor vooral NRC Handelsblad, schreef non-fictiekinderboeken zoals De wiskundetrompet en geeft les aan Amsterdam University College.
‘Ik neem mijn hoed af voor deze voortreffelijke biografie en dit grootse debuut. Margriet van der Heijden schrijft met een fijngevoeligheid die juist bij deze twee mensen nodig is. Door de fraaie, scenische passages, waarbij de hoofdpersonen veel zelf aan het woord zijn, komen deze veel dichterbij dan bij een meer analytische, afstandelijke beschrijving mogelijk is.’
Frans van Lunteren
Over Het volkomen geleerdenleven van Christiaan Snouck Hurgronje:
‘Een der grootsten is ons ontnomen’, kopte De Telegraaf toen Christiaan Snouck Hurgronje (1857-1936) was overleden. Snouck had een avontuurlijk en rijk leven geleid. Als jonge geleerde leefde hij als moslim in Mekka en hij studeerde er in de Grote Moskee. Vervolgens werd hij adviseur van het koloniale bestuur in Nederlands-Indië, waarvoor hij het Nederlandse beleid ten aanzien van de islam ontwierp. Samen met generaal Van Heutsz zorgde hij voor de verovering van Atjeh. Eenmaal terug in Nederland werd hij hoogleraar in Leiden en een pleitbezorger voor de beëindiging van de Nederlandse overheersing van Indië. Hij werd gezien als een van de grootste wetenschappers uit zijn tijd.
Wie was deze man die in Indië tweemaal met een Soendanese vrouw trouwde en er vijf kinderen kreeg, om vervolgens in Nederland nog eens te trouwen? Wim van den Doel schetst het rijke en complexe leven van Snouck, dat reliëf krijgt tegen de achtergrond van de ingrijpende gebeurtenissen in Europa, het Midden-Oosten en Indonesië; gebeurtenissen die een geschiedenis vormen van ontdekkingen, oorlogen, onderdrukking, emancipatie en drang naar vrijheid.
Over Zo ver de wereld strekt:
‘Een belangwekkend boek over het overzeese verleden van een klein land met (iets te) grote aspiraties.’
de Volkskrant ****
‘Een kritische, bevlogen, hedendaagse historie van ons koloniale leven na 1800.’
NRC Handelsblad
Wim van den Doel is als hoogleraar geschiedenis verbonden aan de Universiteit Leiden, de TU Delft en de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij heeft meerdere boeken over de Nederlandse koloniale geschiedenis op zijn naam staan, waaronder Zo ver de wereld strekt. De geschiedenis van Nederland overzee vanaf 1800 (Prometheus 2011).
