De Volkskrant plaatste afgelopen zaterdag een interview met Carlo Rovelli, auteur van het vorige week verschenen Het mysterie van de tijd. In zijn nieuwste werk buigt Rovelli zich over de tijd, een begrip dat ook voor de fysicus zelf moeilijk te doorgronden is.

‘De tijd is een van de diepste raadsels van de hedendaagse natuurkunde,’ verklaart Rovelli in het interview. ‘Ik moet bekennen dat ik niet weet of we eruit zullen komen.’ Toch heeft hij een poging gewaagd om de tijd bondig en begrijpelijk voor de algemene lezer samen te vatten, zoals hij dat al eerder deed voor andere prangende fysische vraagstukken in zijn bestseller Zeven korte beschouwingen over natuurkunde. Het werd een wereldhit, en ging meer dan een miljoen keer over de toonbank.

Het begrip tijd is echter andere koek, zelfs voor Rovelli. Wat is dan precies het probleem, vraagt Volkskrant-journalist Martijn van Calmthout zich af: iedereen voelt de tijd toch gewoon verstrijken? ‘Het probleem is dat er geen andere definitie bestaat dan de tijd die we met klokken meten,’ legt Rovelli uit. ‘En die is relatief en lokaal. Het komt erop neer dat er geen universele tijd bestaat.’ Wat de auteur betreft is tijd dan ook geen essentieel onderdeel van de natuurkunde: het is niet nodig voor beweging en verandering. ‘Gebeurtenissen zijn niet verbonden in keurige rijen. Ze zijn als als een strand vol stenen, maar dan ook vol zoenen, oorlogen en vervallende atomen.’

Rovelli denkt dat ons tijdsbesef bestaat doordat we bepaalde gebeurtenissen als belangrijk beschouwen en de rest vergeten. Hierdoor lijkt er een betekenisvol verloop tussen toestanden te bestaan: we herkennen bijvoorbeeld een verleden in voetafdrukken op het strand, terwijl die voorbije toestand in werkelijkheid net zo neutraal is als het heden. De voorbeelden die Rovelli geeft, zijn typerend voor de poëtische en emotionele stijl waarmee hij over de natuurkunde schrijft. ‘Goed schrijven over natuurkunde kunnen maar heel weinig mensen; Carlo Rovelli is een van hen,’ stelt Van Calmthout. ‘Mensen moeten niks van de natuurkunde weten, maar het kan zo mooi zijn als je er wel naar kijkt,’ betoogt de auteur zelf.

Het interview met Carlo Rovelli in de Volkskrant is hier terug te lezen.


Over Het mysterie van de tijd:

Hoe begrijpen we de tijd? Als kind ervaren we de minuten en dagen van ons leven heel anders dan als volwassene; en de natuurkundigen van de achttiende eeuw zagen tijd op een radicaal andere manier dan hun hedendaagse collega’s. De moderne natuurkundige visie op tijd druist namelijk in tegen alle ‘gezond verstand’. Het ʽhedenʼ, bijvoorbeeld, is een illusie. ʽVoorʼ en ʽnaʼ bestaan niet op de schaal van het allerkleinste.

Carlo Rovelli weet dit soort absurditeiten van het heelal te verhelderen in enthousiast, eenvoudig proza. Hij bespreekt niet alleen wát we weten over de structuur van de tijd, maar ook hóe we dat weten – en wat voor ontdekkingen nog in het verschiet liggen. Zo laat hij de lezer, ook al is die een natuurkundeleek, stilstaan bij de wonderbaarlijke, de alledaagse en de schitterende waarheden van de natuur.

Carlo Rovelli (1956) is een autoriteit op het gebied van de kwantumgravitatie. Hij is verbonden aan het centrum voor theoretische natuurkunde van de universiteit van Aix-Marseille. Zijn boek Zeven korte beschouwingen over natuurkunde, over zwarte gaten, relativiteit en elementaire deeltjes, was een wereldwijde bestseller.

‘Nadat hij ons in zijn vorige boek door het heelal leidde, onderneemt Rovelli nu een reis die begint en eindigt bij onszelf, een ontdekkingstocht naar het allergrootste mysterie: wat is tijd?’ La Repubblica

‘Leven wij in de tijd of leeft de tijd in ons? Om daarachter te komen gaan we aan de hand van Carlo Rovelli op zoek naar de tijd, want hij weet als geen ander hoe hij het verstand van zijn lezers kan aanspreken zonder hun hart te vergeten.’ Corriere Della Sera

Over Zeven korte beschouwingen over natuurkunde:

‘Alle natuurkunde en meer in een droomdebuut.’ de Volkskrant *****

‘Poëtische lofzang op de meesterwerken van natuur en natuurkunde.’ NRC Handelsblad *****

 

 

Ook interessant



‘Alles gaat op vroeger terug’ van Annet Mooij op de longlist van de Boon 2025

‘Alles gaat op vroeger terug’ van Annet Mooij op de longlist van de Boon 2025

Annet Mooij maakt met haar vorig jaar verschenen biografie van Ischa Meijer, Alles gaat op vroeger terug, kans op de Boon 2025. De longlist met daarop vijftien geselecteerde titels in…

Lees verder >
Esther Jansma benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw

Esther Jansma benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw

Uitgeverij Prometheus feliciteert Esther Jansma met haar benoeming tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Burgemeester Sharon Dijksma (Utrecht) reikte het lintje afgelopen zaterdag uit, bij de intieme…

Lees verder >
Kader Abdolah en Sana Valiulina te gast bij OVT

Kader Abdolah en Sana Valiulina te gast bij OVT

Afgelopen zondag waren Kader Abdolah en Sana Valiulina te gast in het Radio 1-programma OVT, beide auteurs gingen daar verder in op hun nieuwe boeken. Van Abdolah verscheen recent Zarathustra…

Lees verder >
Sytze van der Zee overleden

Sytze van der Zee overleden

Tot ons verdriet is op 5 november onze geliefde auteur Sytze van der Zee overleden. Sytze van der Zee was tot 1996 journalist, onder meer als correspondent voor NRC Handelsblad in Duitsland, Brussel…

Lees verder >
Boekpresentatie ‘Machtswoorden’ van Remieg Aerts, Coen Brummer en Gertjan Schutte

Boekpresentatie ‘Machtswoorden’ van Remieg Aerts, Coen Brummer en Gertjan Schutte

Op donderdag 14 november verschijnt bij uitgeverij Prometheus het boek Machtswoorden. Over schrijverschap en politiek in Nederland, onder redactie van Remieg Aerts, Coen Brummer en Gertjan Schutte. U bent van harte uitgenodigd…

Lees verder >
‘Ina’s Powerplan’ in de media

‘Ina’s Powerplan’ in de media

Op 24 oktober verscheen Ina’s Powerplan, van viervoudig wereldkampioen powerliften Ina Koolhaas Revers (77). Ze was onder andere te gast bij Tijd voor Max en Villa VdB en er verschenen…

Lees verder >
Karin Amatmoekrim wint de Nederlandse Biografieprijs 2024

Karin Amatmoekrim wint de Nederlandse Biografieprijs 2024

Op maandag 21 oktober ontving Karin Amatmoekrim de Nederlandse Biografieprijs 2024 voor haar biografie over Anil Ramdas, In wat voor land leef ik eigenlijk? De Nederlandse Biografieprijs wordt elke twee…

Lees verder >
‘Ondernemers in het wild’ van Olivier van Beemen vertaald naar het Frans en Duits

‘Ondernemers in het wild’ van Olivier van Beemen vertaald naar het Frans en Duits

Eerder dit jaar verscheen Ondernemers in het wild van onderzoeksjournalist Olivier van Beemen, over zijn onderzoek naar de organisatie African Parks. Een boek dat ook internationaal behoorlijk de aandacht trok,…

Lees verder >