De Volkskrant plaatste afgelopen zaterdag een interview met Carlo Rovelli, auteur van het vorige week verschenen Het mysterie van de tijd. In zijn nieuwste werk buigt Rovelli zich over de tijd, een begrip dat ook voor de fysicus zelf moeilijk te doorgronden is.

‘De tijd is een van de diepste raadsels van de hedendaagse natuurkunde,’ verklaart Rovelli in het interview. ‘Ik moet bekennen dat ik niet weet of we eruit zullen komen.’ Toch heeft hij een poging gewaagd om de tijd bondig en begrijpelijk voor de algemene lezer samen te vatten, zoals hij dat al eerder deed voor andere prangende fysische vraagstukken in zijn bestseller Zeven korte beschouwingen over natuurkunde. Het werd een wereldhit, en ging meer dan een miljoen keer over de toonbank.

Het begrip tijd is echter andere koek, zelfs voor Rovelli. Wat is dan precies het probleem, vraagt Volkskrant-journalist Martijn van Calmthout zich af: iedereen voelt de tijd toch gewoon verstrijken? ‘Het probleem is dat er geen andere definitie bestaat dan de tijd die we met klokken meten,’ legt Rovelli uit. ‘En die is relatief en lokaal. Het komt erop neer dat er geen universele tijd bestaat.’ Wat de auteur betreft is tijd dan ook geen essentieel onderdeel van de natuurkunde: het is niet nodig voor beweging en verandering. ‘Gebeurtenissen zijn niet verbonden in keurige rijen. Ze zijn als als een strand vol stenen, maar dan ook vol zoenen, oorlogen en vervallende atomen.’

Rovelli denkt dat ons tijdsbesef bestaat doordat we bepaalde gebeurtenissen als belangrijk beschouwen en de rest vergeten. Hierdoor lijkt er een betekenisvol verloop tussen toestanden te bestaan: we herkennen bijvoorbeeld een verleden in voetafdrukken op het strand, terwijl die voorbije toestand in werkelijkheid net zo neutraal is als het heden. De voorbeelden die Rovelli geeft, zijn typerend voor de poëtische en emotionele stijl waarmee hij over de natuurkunde schrijft. ‘Goed schrijven over natuurkunde kunnen maar heel weinig mensen; Carlo Rovelli is een van hen,’ stelt Van Calmthout. ‘Mensen moeten niks van de natuurkunde weten, maar het kan zo mooi zijn als je er wel naar kijkt,’ betoogt de auteur zelf.

Het interview met Carlo Rovelli in de Volkskrant is hier terug te lezen.


Over Het mysterie van de tijd:

Hoe begrijpen we de tijd? Als kind ervaren we de minuten en dagen van ons leven heel anders dan als volwassene; en de natuurkundigen van de achttiende eeuw zagen tijd op een radicaal andere manier dan hun hedendaagse collega’s. De moderne natuurkundige visie op tijd druist namelijk in tegen alle ‘gezond verstand’. Het ʽhedenʼ, bijvoorbeeld, is een illusie. ʽVoorʼ en ʽnaʼ bestaan niet op de schaal van het allerkleinste.

Carlo Rovelli weet dit soort absurditeiten van het heelal te verhelderen in enthousiast, eenvoudig proza. Hij bespreekt niet alleen wát we weten over de structuur van de tijd, maar ook hóe we dat weten – en wat voor ontdekkingen nog in het verschiet liggen. Zo laat hij de lezer, ook al is die een natuurkundeleek, stilstaan bij de wonderbaarlijke, de alledaagse en de schitterende waarheden van de natuur.

Carlo Rovelli (1956) is een autoriteit op het gebied van de kwantumgravitatie. Hij is verbonden aan het centrum voor theoretische natuurkunde van de universiteit van Aix-Marseille. Zijn boek Zeven korte beschouwingen over natuurkunde, over zwarte gaten, relativiteit en elementaire deeltjes, was een wereldwijde bestseller.

‘Nadat hij ons in zijn vorige boek door het heelal leidde, onderneemt Rovelli nu een reis die begint en eindigt bij onszelf, een ontdekkingstocht naar het allergrootste mysterie: wat is tijd?’ La Repubblica

‘Leven wij in de tijd of leeft de tijd in ons? Om daarachter te komen gaan we aan de hand van Carlo Rovelli op zoek naar de tijd, want hij weet als geen ander hoe hij het verstand van zijn lezers kan aanspreken zonder hun hart te vergeten.’ Corriere Della Sera

Over Zeven korte beschouwingen over natuurkunde:

‘Alle natuurkunde en meer in een droomdebuut.’ de Volkskrant *****

‘Poëtische lofzang op de meesterwerken van natuur en natuurkunde.’ NRC Handelsblad *****

 

 

Ook interessant



Karin Amatmoekrim en Roelof van Gelder op de shortlist voor de Nederlandse Biografieprijs

Karin Amatmoekrim en Roelof van Gelder op de shortlist voor de Nederlandse Biografieprijs

Vandaag is de shortlist van de Nederlandse Biografieprijs 2024 bekendgemaakt. Zowel Karin Amatmoekrim met In wat voor land leef ik eigenlijk?Anil Ramdas, onmogelijk kosmopoliet als Roelof van Gelder met De…

Lees verder >
**** voor ‘Hoop en bestemming’ van Natt och Dag in De Standaard

**** voor ‘Hoop en bestemming’ van Natt och Dag in De Standaard

Onlangs verscheen de nieuwe historische roman Hoop en bestemming van de Zweedse auteur Niklas Natt och Dag, over de beruchtste moord in de Zweedse geschiedenis, gepleegd door een voorvader van…

Lees verder >
Recensie ‘Museum van de Zilveren Eeuw’ in Trouw

Recensie ‘Museum van de Zilveren Eeuw’ in Trouw

Onlangs verscheen de nieuwe roman van Ernst Timmer, Museum van de Zilveren Eeuw, een fictief verhaal geïnspireerd door het grote plan voor een Nationaal Historisch museum. Gerwin van der Werf…

Lees verder >
Positieve recensies voor ‘Het compromis van Long Island’ van Brodesser-Akner

Positieve recensies voor ‘Het compromis van Long Island’ van Brodesser-Akner

De Amerikaanse Taffy Brodesser-Akner debuteerde in 2020 met haar succesvolle Fleishman zit in de problemen. Onlangs verscheen haar nieuwe roman Het compromis van Long Island, een roman over de Joods-Amerikaanse…

Lees verder >
Karin Amatmoekrim op Longlist Boekenbon Literatuurprijs 2024

Karin Amatmoekrim op Longlist Boekenbon Literatuurprijs 2024

In wat voor land leef ik eigenlijk van Karin Amatmoekrim staat op de longlist van de Boekenbon Literatuurprijs 2024. Deze prijs is de bekroning van het beste Nederlandstalige boek van…

Lees verder >
Esther van Fenema te gast bij Dit is Tijs en Nooit Meer Slapen

Esther van Fenema te gast bij Dit is Tijs en Nooit Meer Slapen

Deze week verschijnt De mentale schijf van vijf van psychiater Esther van Fenema. Een boek over mentale gezondheid, vol praktische inzichten om je mentale gesteldheid te verbeteren. Afgelopen zondag was…

Lees verder >
Vijf sterren in De Standaard voor ‘BLACK-OUT’ van P.F. Thomése

Vijf sterren in De Standaard voor ‘BLACK-OUT’ van P.F. Thomése

Afgelopen dinsdag verscheen BLACK-OUT, de nieuwe roman van P.F. Thomése. Carl De Strycker las het werk namens De Standaard. ‘Thomése schrijft bijzonder invoelend, genuanceerd en met een uitzonderlijk doorzicht in…

Lees verder >
Longlist De Nederlandse Biografieprijs 2024 bekendgemaakt

Longlist De Nederlandse Biografieprijs 2024 bekendgemaakt

Afgelopen maandag 26 augustus is de longlist van De Nederlandse Biografieprijs 2024 bekendgemaakt. Dit jaar zijn er twaalf nominaties in plaats van de gebruikelijke tien. Vier schrijvers van Uitgeverij Prometheus…

Lees verder >