Vandaag verscheen er in Historisch Nieuwsblad een mooie bespreking van het recent verschenen boek van econoom Bas van Bavel, De onzichtbare hand. De onzichtbare hand stelt dat het idee dat onze markteconomie een onmisbare voorwaarde is voor welvaart en rechtstaat een sprookje is. Van Bavel toont dit aan door de abstracte beweringen van de economen genadeloos aan de historische werkelijkheid te toetsen. Hij illustreert dit aan de hand van voorbeelden uit de vroegmiddeleeuwse bloeitijd van Irak, de Italiaanse steden ten tijde van de Renaissance en de Gouden Eeuw van Antwerpen en Amsterdam.

Volgens journalist Rob Hartmans bestaat er een grote behoefte om de geschiedenis te zien als een opgaande lijn. ‘Alle oorlogen, genociden en dictaturen ten spijt is de mensheid er nu per saldo beter aan toe dan bijvoorbeeld 200 jaar geleden.’ Volgens Van Bavel is dit echter een fabel. De econoom ontkent de technologische ontwikkeling en de toename van de welvaart absoluut niet, maar ‘het idee dat de wereld steeds vrijer en gelijker wordt is volgens hem een illusie,’ legt Hartmans uit.

Ondanks de toenemende welvaart, zal er volgens Van Bavel ongelijkheid in politieke macht macht ontstaan, net als in het verleden. ‘Er ontstonden […] rijke elites die de politieke macht naar zich toe begonnen te trekken. Dit gaf hun de mogelijkheid de spelregels te wijzigen, waardoor de ongelijkheid steeds groter werd en de economische ontwikkeling stagneerde.’ Van Bavel merkt op dat dit patroon ook zichtbaar begint te worden in de westerse economieën. ‘[Dit] zal grote gevolgen hebben voor de democratische rechtsstaat.’

Lees hier de volledige bespreking in Historisch Nieuwsblad.

Eerder verscheen er een vijf sterren-recensie in NRC en interviews met Bas van Bavel in TrouwAlgemeen Dagblad en de Volkskrant.


Over De onzichtbare hand:

Het is een sprookje dat onze markteconomie een onmisbare voorwaarde voor welvaart en rechtsstaat is. Dat weet de internationaal gezaghebbende Nederlandse economisch historicus Bas van Bavel onweerlegbaar aan te tonen. Hij toetst de abstracte beweringen van de economen genadeloos aan de historische werkelijkheid. De vrije markt, die aanvankelijk breed werd omarmd, blijkt na enige tijd de welvaartsgroei juist te remmen: nieuwe economische elites veroveren met hun rijkdom politieke en juridische macht en sluiten nieuwkomers buiten. De ongelijkheid neemt toe, investeringen nemen af. Zo ging het tijdens de vroegmiddeleeuwse bloeitijd van Irak, in de Italiaanse steden ten tijde van de Renaissance, en ook in de Gouden Eeuw van Antwerpen en Amsterdam. En in onze tijd zal het niet anders zijn. Door ons vast te ketenen aan het Angelsaksische marktmodel hebben we onze eigen mogelijkheden om een neergaande cyclus te stuiten ernstig beknot.

Bas van Bavel (1964), opgeleid als historicus, is faculteitshoogleraar transities van economie en samenleving aan de Universiteit Utrecht. Hij schreef het boek Manors and Markets, over de sociaal-economische geschiedenis van de Nederlanden in de Middeleeuwen, en talrijke artikelen over marktontwikkeling, ongelijkheid en welvaartsgroei, meestal vanuit een langetermijnperspectief. Daarnaast geeft hij leiding aan Instituties voor Open Samenlevingen, een van de multidisciplinaire speerpunten van de Universiteit Utrecht.

Over The Invisible Hand:

‘Zijn terugblik op de wereldgeschiedenis levert een verrassend actueel boek op en een handleiding voor onze toekomst. (…) Bas van Bavel (…) beschrijft in een gedegen, doorwrocht en uitstekend gedocumenteerd boek hoe sterke beschavingen en samenlevingen ontstaan.’
Frank van den Heuvel in Christen Democratische Verkenningen

‘This a beautifully written book, easy to read, which makes it adequate for a wide audience. Above all, it is an original and intellectually challenging piece of scholarly work that breaks new historical grounds.’
Stefano Zamagni in Journal of Economics

‘Van Bavel verdiept met zijn boek het huidige politieke debat en verdient het ook gelezen te worden door al diegenen die de voordelen van de liberale democratie, handelsliberalisering, globalisering en de Europese toenadering koesteren.’
Ton Lansink in Clingendael Spectator

‘[Van Bavel schetst] een verhaal van opkomst en neergang waarin, net als in de Griekse tragedies, de elementen die de hoofdrolspelers grootsheid brachten hen uiteindelijk ook in de afgrond doen storten.’
Branko Milanović, auteur van Wereldwijde ongelijkheid

Ook interessant



Erik de Lange genomineerd voor de longlist Libris Geschiedenis Prijs 2025

Erik de Lange genomineerd voor de longlist Libris Geschiedenis Prijs 2025

Met trots delen wij dat afgelopen zaterdag is bekendgemaakt dat Erik de Lange, auteur bij Uitgeverij Prometheus, met zijn boek De laatste dagen van Barbarije is genomineerd voor de longlist…

Lees verder >
‘Held in eigen verhaal’ van Iris Enthoven verschenen

‘Held in eigen verhaal’ van Iris Enthoven verschenen

Gisteren werd Held in eigen verhaal van Iris Enthoven feestelijk gelanceerd in de tuin van Prometheus, een bijzonder moment waarop vrienden, familie én helden uit het boek bijeenkwamen om te proosten. Afgelopen…

Lees verder >
De Groene Amsterdammer en NRC schrijven over ‘De laatste dagen van Barbarije’ van Erik de Lange

De Groene Amsterdammer en NRC schrijven over ‘De laatste dagen van Barbarije’ van Erik de Lange

Dit weekend verschenen er maar liefst twee recensies over De laatste dagen van Barbarije van Erik de Lange: Esha Guy Hadjadj schreef erover in De Groene Amsterdammer en Bart Funnekotter…

Lees verder >
‘Zwarte september’ van Sandro Veronesi en ‘ReinAard’ van Tom Lanoye in de top drie van HUMO

‘Zwarte september’ van Sandro Veronesi en ‘ReinAard’ van Tom Lanoye in de top drie van HUMO

Op de website van HUMO werden afgelopen weekend de tien beste boeken van 2025 tot nu toe bekendgemaakt. In de top drie pronkten twee, bij Uitgeverij Prometheus uitgegeven, boeken: Zwarte…

Lees verder >
Minidocumentaire over ‘Engelland’ van A.H.J. Dautzenberg uitgezonden bij Omroep Brabant

Minidocumentaire over ‘Engelland’ van A.H.J. Dautzenberg uitgezonden bij Omroep Brabant

Woensdag 18 juni werd er een minidocumentaire over de nieuwe roman Engelland van A.H.J. Dautzenberg uitgezonden bij Omroep Brabant. In een klein kwartier neemt Anton Dautzenberg de kijker mee naar…

Lees verder >
‘Schilfers’ van Lenny Peeters besproken in De Standaard der Letteren

‘Schilfers’ van Lenny Peeters besproken in De Standaard der Letteren

In april verscheen Schilfers van Lenny Peeters bij Uitgeverij Prometheus. Niet veel later verscheen er in De Standaard der Letteren een recensie geschreven door Bert van Raemdonck, die het boek…

Lees verder >
Recensie van ‘Een nieuw geluid’ van Gillis Dorleijn & Wiljan van den Akker in de Volkskrant

Recensie van ‘Een nieuw geluid’ van Gillis Dorleijn & Wiljan van den Akker in de Volkskrant

De dichter Sasja Janssen schreef afgelopen zaterdag een recensie over Een nieuw geluid van Gillis Dorleijn & Wiljan van den Akker in de Volkskrant. Ze verbleef ‘met plezier in het…

Lees verder >
Olivier van Beemen wint Brusseprijs 2025 met ‘Ondernemers in het wild’

Olivier van Beemen wint Brusseprijs 2025 met ‘Ondernemers in het wild’

Afgelopen zaterdag heeft onderzoeksjournalist Olivier van Beemen de Brusseprijs gewonnen met zijn boek Ondernemers in het wild. Deze prijs wordt sinds 2006 jaarlijks uitgereikt voor het beste journalistieke boek van…

Lees verder >