Gister verscheen een grote bespreking in Trouw over Tegenover Dostojevksi van Thijs Kleinpaste. In het boek, dat vorige week bij Prometheus verscheen, beschrijft Kleinpaste hoe Fjodor Dostojevski de mens als ‘van nature irrationeel, opvliegend, onredelijk en wreed’ zag. Tegenover Dostojevski is echter niet geschreven om de lezer een literatuur-geschiedenisles te geven, zo schrijft recensent Monica Soeting, maar juist om hedendaagse politieke verschijningen te verklaren:

“Duidelijk is dit essay – want daarom gaat het hier – geboren uit Kleinpastes ergernis aan mensen die zichzelf met ongepaste trots ‘sceptici’ noemen. In werkelijkheid, zegt historicus, publicist en voormalig Amsterdams gemeenteraadslid (D66), zijn deze zelfbenoemde twijfelaars verstokte idealisten, omdat ze kritiek hebben op iedereen behalve op zichzelf. Hun eigen ideeën vinden ze uitmuntend.”

Vandaag de dag hebben we geen gebrek aan mensen die denken zoals Dostojevski. Tegenover Dostojevski is daardoor een zeer eigentijds essay geworden. Kleinpaste geeft ons hedendaags scepticisme een bron, en: “beschouwt Dostojevski als een van de stamvaders van moderne nationalisten die menen te weten wat het ‘volk’ wil. ‘Het volk’, argumenteert Kleinpaste, is een abstract idee dat niet vanuit de dagelijkse werkelijkheid ontstaat, maar door nationalisten eraan wordt opgedrongen, ten koste van die werkelijkheid”.

U kunt het hele artikel hier teruglezen.


Over Tegenover Dostojevski: 

Fjodor Dostojevski is misschien wel de grootste schrijver uit het pantheon van de Russische letteren: een genadeloze criticus van de vooruitgang, van de illusies die de mensheid over zichzelf in het leven roept, en van de mens zelf. Althans, dat is wat vaak over hem wordt gezegd.

Tegenover Dostojevski beweert het tegendeel. Wat Dostojevski verkondigde was vaak weinig meer dan de boodschap van een schreeuwende amateur-profeet, terwijl de schrijvers tegen wie hij tekeerging – ook al zijn ze in vergetelheid geraakt – vaak meer en belangrijker dingen te zeggen hadden.

Tegenover Dostojevski bespreekt drie denkers die weliswaar niet zo beroemd zijn als Dostojevski, maar minstens zoveel aandacht verdienen: Vissarion Belinski, Alexander Herzen en Ivan Toergenjev. Wie? Belinski: de criticus die Dostojevski als piepjonge schrijver ontdekte. Herzen: de essayist die door Dostojevski zeer bewonderd werd. Toergenjev: de schrijver tegen wie Dostojevski zich hevig afzette, maar die hij ook als meerdere erkende. De drie vrienden voerden in hun werk een discussie over de rol van het individu in de geschiedenis. Ze zochten een antwoord op vragen over protest en revolutie, over radicalisme en gematigdheid, en over idealisme en desillusie. Tegenover die gedachtewisseling stond Dostojevski: niet alleen als contrapunt, maar ook als belangrijke getuige.

Thijs Kleinpaste promoveert in de politieke theorie aan de Georgetown Universiteit in Washington D.C. en schrijft met enige regelmaat voor De Groene Amsterdammer. Hij is gespecialiseerd in de ideeëngeschiedenis van de negentiende en twintigste eeuw.

Ook interessant



‘Ondernemers in het wild’ van Olivier van Beemen vertaald naar het Frans en Duits

‘Ondernemers in het wild’ van Olivier van Beemen vertaald naar het Frans en Duits

Eerder dit jaar verscheen Ondernemers in het wild van onderzoeksjournalist Olivier van Beemen, over zijn onderzoek naar de organisatie African Parks. Een boek dat ook internationaal behoorlijk de aandacht trok,…

Lees verder >
Karin Amatmoekrim en Roelof van Gelder op de shortlist voor de Nederlandse Biografieprijs

Karin Amatmoekrim en Roelof van Gelder op de shortlist voor de Nederlandse Biografieprijs

Vandaag is de shortlist van de Nederlandse Biografieprijs 2024 bekendgemaakt. Zowel Karin Amatmoekrim met In wat voor land leef ik eigenlijk?Anil Ramdas, onmogelijk kosmopoliet als Roelof van Gelder met De…

Lees verder >
Profiel Ien Dales in De Groene Amsterdammer

Profiel Ien Dales in De Groene Amsterdammer

Onlangs verscheen Pontificaal sociaal van Sylvester Hoogmoed, een biografie over Ien Dales. In De Groene Amsterdammer schreef Sylvester Hoogmoed ook een kort profiel over Ien Dales, waarin hij haar carrière…

Lees verder >
**** voor ‘Hoop en bestemming’ van Natt och Dag in De Standaard

**** voor ‘Hoop en bestemming’ van Natt och Dag in De Standaard

Onlangs verscheen de nieuwe historische roman Hoop en bestemming van de Zweedse auteur Niklas Natt och Dag, over de beruchtste moord in de Zweedse geschiedenis, gepleegd door een voorvader van…

Lees verder >
Recensie ‘Museum van de Zilveren Eeuw’ in Trouw

Recensie ‘Museum van de Zilveren Eeuw’ in Trouw

Onlangs verscheen de nieuwe roman van Ernst Timmer, Museum van de Zilveren Eeuw, een fictief verhaal geïnspireerd door het grote plan voor een Nationaal Historisch museum. Gerwin van der Werf…

Lees verder >
Positieve recensies voor ‘Het compromis van Long Island’ van Brodesser-Akner

Positieve recensies voor ‘Het compromis van Long Island’ van Brodesser-Akner

De Amerikaanse Taffy Brodesser-Akner debuteerde in 2020 met haar succesvolle Fleishman zit in de problemen. Onlangs verscheen haar nieuwe roman Het compromis van Long Island, een roman over de Joods-Amerikaanse…

Lees verder >
Karin Amatmoekrim op Longlist Boekenbon Literatuurprijs 2024

Karin Amatmoekrim op Longlist Boekenbon Literatuurprijs 2024

In wat voor land leef ik eigenlijk van Karin Amatmoekrim staat op de longlist van de Boekenbon Literatuurprijs 2024. Deze prijs is de bekroning van het beste Nederlandstalige boek van…

Lees verder >
Esther van Fenema te gast bij Dit is Tijs en Nooit Meer Slapen

Esther van Fenema te gast bij Dit is Tijs en Nooit Meer Slapen

Deze week verschijnt De mentale schijf van vijf van psychiater Esther van Fenema. Een boek over mentale gezondheid, vol praktische inzichten om je mentale gesteldheid te verbeteren. Afgelopen zondag was…

Lees verder >