Onlangs verscheen een essay van Gemma Venhuizen in het NRC Handelsblad waarin zij De ontdekking van de natuur van Jan Luiten van Zanden, Thomas van Goethem, Rob Lenders en Joop Schaminée bespreekt. De visie op ‘de Nederlandse natuur’ wordt van verschillende kanten belicht door Venhuizen. De mens verlangt, volgens haar, naar ongerepte oernatuur en probeert tegelijkertijd een scheiding te creëren tussen natuur en cultuur:

‘Als er iets naar wildheid riekt, dan ontstaat direct discussie. Over de Oost-vaardersplassen, bijvoorbeeld. Is het gebied, zoals in de gelijknamige documentaire uit 2013 werd geschetst, ‘de nieuwe wildernis’ van Nederland? Een plek waar op den duur ook weer oerrunderen en wolven zullen rondlopen? Of is het, zoals tegenstanders schetsen, door de omheining juist verre van natuurlijk? En is beheer überhaupt niet in strijd met wilde natuur?’

Hoe de Nederlandse natuur zich in de afgelopen 10.000 jaar heeft ontwikkeld en hoe de mens in dit proces stond, blijkt maar al te duidelijk uit De Ontdekking van de Natuur. Wolven werden in de Romeinse tijd bijvoorbeeld niet bejaagd en gegeten, ‘er werden geen medicijnen van gefabriceerd zoals dat van veel andere soorten wel gebeurde’.

 

U leest dit essay hier terug.


Over De ontdekking van de natuur:

Hoe heeft de Nederlandse natuur zich ontwikkeld van de laatste ijstijd tot heden? Nam de biodiversiteit alleen maar af naarmate de mens zijn vleugels uitsloeg, of waren er ook perioden van herstel en toenemende diversiteit? Deze vraag staat centraal in dit boek vol verhalen – over de huismus, de zwarte kraai, de kievitsbloem en zelfs over walvissen in de Noordzee en olifanten op Sri Lanka –, met elkaar verbonden door het grote verhaal van de ontdekking van de natuur door de mens, eerst als jager-verzamelaar, daarna als landbouwer, vervolgens als industrieel en ten slotte als bioloog en natuurbeschermer. De grote ontdekkingsreizen van na 1492, de ontmoetingen met een heel andere, tropische natuur, hadden ook grote gevolgen voor de waardering ervan. Het boek eindigt met de paradox van de ‘tweede domesticatie’ van de natuur: op zoek naar wildernis wordt de natuur steeds meer aangeharkt en gepland. Vanuit de lange lijnen die verleden en heden met elkaar verbinden, worden zo ook vragen gesteld over de toekomst van de Nederlandse natuur.


Rob Lenders werkt als historisch ecoloog bij de afdeling Milieukunde van de Radboud Universiteit Nijmegen.

Joop Schaminée is hoogleraar systeemecologie en verbonden aan de universiteiten van Wageningen en Nijmegen.

Thomas van Goethem was tot voor kort postdoc bij de Universiteit Utrecht en is nu projectleider bij het RIVM.

Jan Luiten van Zanden is hoogleraar economische geschiedenis aan de Universiteit Utrecht.

Ook interessant



Uitgeverij Prometheus standaard afbeelding

Erik de Lange genomineerd voor de longlist Libris Geschiedenis Prijs 2025

Met trots delen wij dat afgelopen zaterdag is bekendgemaakt dat Erik de Lange, auteur bij Uitgeverij Prometheus, met zijn boek De laatste dagen van Barbarije is genomineerd voor de longlist…

Lees verder >
‘Held in eigen verhaal’ van Iris Enthoven verschenen

‘Held in eigen verhaal’ van Iris Enthoven verschenen

Gisteren werd Held in eigen verhaal van Iris Enthoven feestelijk gelanceerd in de tuin van Prometheus, een bijzonder moment waarop vrienden, familie én helden uit het boek bijeenkwamen om te proosten. Afgelopen…

Lees verder >
Uitgeverij Prometheus standaard afbeelding

De Groene Amsterdammer en NRC schrijven over ‘De laatste dagen van Barbarije’ van Erik de Lange

Dit weekend verschenen er maar liefst twee recensies over De laatste dagen van Barbarije van Erik de Lange: Esha Guy Hadjadj schreef erover in De Groene Amsterdammer en Bart Funnekotter…

Lees verder >
‘Zwarte september’ van Sandro Veronesi en ‘ReinAard’ van Tom Lanoye in de top drie van HUMO

‘Zwarte september’ van Sandro Veronesi en ‘ReinAard’ van Tom Lanoye in de top drie van HUMO

Op de website van HUMO werden afgelopen weekend de tien beste boeken van 2025 tot nu toe bekendgemaakt. In de top drie pronkten twee, bij Uitgeverij Prometheus uitgegeven, boeken: Zwarte…

Lees verder >
Uitgeverij Prometheus standaard afbeelding

Minidocumentaire over ‘Engelland’ van A.H.J. Dautzenberg uitgezonden bij Omroep Brabant

Woensdag 18 juni werd er een minidocumentaire over de nieuwe roman Engelland van A.H.J. Dautzenberg uitgezonden bij Omroep Brabant. In een klein kwartier neemt Anton Dautzenberg de kijker mee naar…

Lees verder >
‘Schilfers’ van Lenny Peeters besproken in De Standaard der Letteren

‘Schilfers’ van Lenny Peeters besproken in De Standaard der Letteren

In april verscheen Schilfers van Lenny Peeters bij Uitgeverij Prometheus. Niet veel later verscheen er in De Standaard der Letteren een recensie geschreven door Bert van Raemdonck, die het boek…

Lees verder >
Recensie van ‘Een nieuw geluid’ van Gillis Dorleijn & Wiljan van den Akker in de Volkskrant

Recensie van ‘Een nieuw geluid’ van Gillis Dorleijn & Wiljan van den Akker in de Volkskrant

De dichter Sasja Janssen schreef afgelopen zaterdag een recensie over Een nieuw geluid van Gillis Dorleijn & Wiljan van den Akker in de Volkskrant. Ze verbleef ‘met plezier in het…

Lees verder >
Olivier van Beemen wint Brusseprijs 2025 met ‘Ondernemers in het wild’

Olivier van Beemen wint Brusseprijs 2025 met ‘Ondernemers in het wild’

Afgelopen zaterdag heeft onderzoeksjournalist Olivier van Beemen de Brusseprijs gewonnen met zijn boek Ondernemers in het wild. Deze prijs wordt sinds 2006 jaarlijks uitgereikt voor het beste journalistieke boek van…

Lees verder >